Lektura diabetyka

Czy osoba chorująca na cukrzycę musi stosować specjalną dietę?


Opracowanie: dr n. med. Grażyna Deja
Górnośląskie Centrum Zdrowia Matki i Dziecka
Katedra i Klinika Pediatrii, Endokrynologii i Diabetologii Dziecięcej
Śląskiej Akademii Medycznej


Wbrew panującym powszechnie poglądom, żywienie osób chorujących na cukrzycę jest oparte na zasadach racjonalnego żywienia, które powinny obejmować wszystkich, zarówno chorych, jak i zupełnie zdrowych.

Prawda jest taka, że niestety większa część społeczeństwa odżywia się niewłaściwie, bo nie przywiązuje szczególnej wagi do tego i na co dzień nie zastanawia się nad odpowiednim doborem posiłków. Zatem zachorowanie dziecka na cukrzycę staje się niejako szansą dla całej rodziny, aby zacząć kontrolować to, co się zjada.
Jakie są podstawowe zalecenia dietetyczne dla dzieci chorujących na cukrzycę?

1. Powinieneś poznać swoje zapotrzebowanie energetyczne i zapotrzebowanie na składniki odżywcze. Musisz wiedzieć, że wartości te są zmienne, zależne przede wszystkim od wieku i wzrastają razem z Tobą.

Stąd konieczne jest konieczne jest ustalenie Twojego zapotrzebowania z prowadzącym Cię lekarzem i dietetyczką i okresowa weryfikacja tych wartości.

2. Musisz dbać o to, by utrzymywać właściwą dla Ciebie masę ciała – nadmiar pożywienia jest absolutnie niewskazany, gdyż spowoduje nadwagę, a wraz z nią trudności w leczeniu (insulinooporność) i zwiększone ryzyko rozwoju powikłań.

3. Powinieneś ustalić ramowy rozkład posiłków w ciągu dnia. Najlepiej, by był to kompromis między Twoimi przyzwyczajeniami żywieniowymi i wymogami terapii insulinowej. Osoba leczona metodą intensywną (3 wstrzyknięcia insuliny krótko działającej i 1 dawka długo działającej na noc) powinna zjadać regularnie 3 posiłki główne i 3 przekąski o mniej więcej stałych porach. Przy zastosowaniu analogu szybko działającego czy pompy osobistej dieta może być nieco swobodniej regulowana, w zależności od upodobań może to być 3- 6 posiłków i nie jest wymagane ścisłe przestrzeganie stałych pór jedzenia, przy założeniu podawania insuliny do każdego posiłku przekraczającego 100 kcal..

4. Najistotniejsze dla Ciebie jest zapoznanie się z systemem wymienników węglowodanowych oraz wymienników białkowo-tłuszczowych i umiejętne stosowanie ich w życiu codziennym. Istotna jest także znajomość indeksu glikemicznego spożywanych produktów (patrz pytanie o indeks glikemiczny ....)
Jakie są podstawowe składniki pożywienia?

Dieta każdego człowieka składa się z trzech podstawowych grup produktów:
 
•węglowodanów
•tłuszczów
•białek.

Węglowodany i tłuszcze są dla organizmu przede wszystkim źródłem energii, węglowodany na ogół wykorzystywane są na bieżąco, a tłuszcze stanowią materiał zapasowy. Białka natomiast są przede wszystkim materiałem budulcowym, ale w sytuacji niedoboru lub niemożności wykorzystania węglowodanów i tłuszczów mogą być również źródłem energii. Oprócz tego, w pożywieniu znajdują się jeszcze inne niezbędne składniki odżywcze czyli witaminy i sole mineralne potrzebne do prawidłowego przebiegu rozmaitych procesów Twoim ciele. W życiu codziennym najważniejsze jest, by jedzenie było urozmaicone, smacznie przygotowane i indywidualnie dobrane, zgodnie z Twoimi upodobaniami. Nie jest to wcale ani drogie, ani specjalnie trudne, musisz tylko myśleć i planować, co będzie dla Ciebie najwłaściwsze.

Co to jest białko? Które produkty zawierają dużo białka?

Białko jak już wiesz jest najistotniejszym materiałem budulcowym, dzięki niemu możesz rosnąć, ale też pełni wiele funkcji regulacyjnych. Jest składnikiem wielu hormonów (pamiętasz, insulina też jest białkiem!) , nośnikiem wielu ważnych substancji (białka transportowe w krwi) oraz składnikiem przeciwciał (komórek produkowanych do walki z bakteriami i wirusami). Białka ze względu na pochodzenie dzielimy na:

•roślinne,
•zwierzęce.

Białka roślinne zawarte są we wszystkich nasionach i produktach pochodzących z nasion, natomiast białka zwierzęce to: mięso i jego przetwory oraz nabiał. Twoje zapotrzebowanie na białko wynosi ok. 0,7 – 1g/kg.
masy ciała. Nie powinieneś go przekraczać, ze względu na ochronę nerek (nadmiar białka może być jedną z przyczyn wyzwalających powikłania nerkowe pod postacią mikroalbuminurii).

Białka powinny pokrywać 15 – 20% Twojego zapotrzebowania energetycznego, 1 gram białka dostarcza około 4 kcal. Większość, około 60-70% powinny stanowić białka pochodzenia roślinnego, z białek zwierzęcych polecane są szczególnie: ryby morskie, chudy drób, cielęcina, chude wędliny, mleko i przetwory mleczne odtłuszczone.

Co to są tłuszcze? Jakie tłuszcze powinienem zjadać?

Tłuszcz jest najbogatszym źródłem energii dla organizmu, 1g dostarcza około 9 kcal. Jednak na podkreślenie zasługuje fakt, że generalnie należy starać się zjadać jak najmniej tłuszczów, zwłaszcza pochodzenia

zwierzęcego, gdyż jego nadmiar sprzyja rozwojowi miażdżycy i powodować może bardzo szybki przyrost masy ciała. Należy zwłaszcza uważać na produkty bogate w cholesterol takie jak: żółtka jaj, masło,

śmietana, podroby oraz na produkty zawierające tzw. „ukryty" tłuszcz np. pasztety, mielonki, salami, tłuste sery, pełne mleko. Wśród tłuszczów zaleca się spożywanie: olejów roślinnych i rybnych, a ograniczenie masła, smalcu i tłustych mięs.
Co to są węglowodany? Gdzie je znajdę?
Węglowodany są składnikami, które musisz poznać najlepiej, gdyż to właśnie z nich po strawieniu powstaje glukoza. Węglowodany dzielimy na:

•proste,
•złożone.

Węglowodany proste to te, które mają nieskomplikowaną budowę, zaliczamy do nich: cukier buraczany (sacharozę), cukier mleczny (laktozę, zawartą w mleku i jego produktach) oraz cukier owocowy (głównie fruktozę zawartą w różnych owocach). Węglowodany złożone to te o budowie bardziej skomplikowanej. Głównym węglowodanem złożonym jest skrobia zawarta we wszystkich ziarnach i ich produktach (mące, kaszach, płatkach) oraz w niektórych jarzynach: ziemniakach i nasionach roślin strączkowych (fasola, groch). Mając cukrzycę powinieneś unikać spożywania cukrów prostych, a więc: cukru, miodu, soków, dżemów, słodyczy i spożywać głównie cukry złożone: produkty zbożowe i warzywa. Szczególnie polecane są te produkty, które zawierają spore ilości błonnika (węglowodanu nie przyswajalnego, ale znakomicie regulującego pracę przewodu pokarmowego): pieczywo gruboziarniste, kasza gryczana, jarzyny i owoce „ze skórką". Węglowodany powinny pokrywać 50-55 (u młodszych dzeci 55-60%) Twojego ogólnego zapotrzebowania energetycznego, 1gram węglowodanów dostarcza około 4 kcal energii.

Istota stosowania diety w cukrzycy polega na tym, aby posiłki spożywane o tej samej porze miały zbliżoną zawartość węglowodanów. Najprostszym i zarazem najlepszym sposobem obliczania zawartości węglowodanów w różnych produktach żywnościowych jest system wymienników węglowodanowych, który pozwala na urozmaiconą dietę przy mniej więcej stałym dawkowaniu insuliny.

Opublikowano za zgodą dr hab. med. Przemysławy Jarosz-Chobot




Orzeczenie o niepełnosprawności